Het landelijk gebied is een dynamische omgeving waarin een breed scala aan belanghebbenden – van bewoners en ondernemers tot overheden, planten en dieren – actief is. In Zuid-Holland is dit gebied onderverdeeld in drie regio’s: de Veenweiden, de Kust- en Duinenregio en de Zuid-Hollandse Delta. Elke regio heeft zijn eigen uitdagingen op thema’s zoals waterbeheer, landbouw, natuurbehoud, stikstofproblematiek en klimaatadaptatie. ACCEZ brengt provincie, wetenschappers en de praktijk samen om gebiedsgericht werken te versterken en zo gezamenlijk oplossingen te vinden.
Het belang van gebiedsgericht werken
Gebiedsgericht werken draait om intensieve samenwerking tussen bewoners, ondernemers, boeren en andere stakeholders, waarbij hun ideeën en initiatieven centraal staan. Het doel is te komen tot breed gedragen toekomstplannen voor de regio’s. Onderzoeker Marleen Buizer van Wageningen University & Research benadrukt: “Gebiedsgericht werken is juist nu cruciaal, omdat er vanuit de nationale politiek weinig sturing komt. Dit maakt het noodzakelijk dat de oplossingen lokaal worden gevonden. Hiervoor moeten we om de tafel, perspectieven uitwisselen en werken aan vertrouwen.”
Actieonderzoek en leertraject: een gezamenlijke aanpak
ACCEZ heeft het afgelopen anderhalf jaar een actieonderzoek en leertraject begeleid naar gebiedsgericht werken bij de provincie Zuid-Holland. In dit traject werkten onderzoekers van Universiteit Leiden, TU Delft, Erasmus Universiteit Rotterdam (DRIFT), Wageningen University & Research, Hogeschool InHolland en de Haagse Hogeschool samen. De methode van actieonderzoek houdt in dat onderzoekers samen met mensen uit beleid en praktijk definiëren wat ze zien als de belangrijkste problemen en die gezamenlijk oppakken.
Natuur, klimaat, infrastructuur én woningbouw
Een voorbeeld van dit onderzoek is het reflectie- en actietraject met de zogenaamde gebiedsmanagers van de provincie Zuid-Holland. Deze provinciale medewerkers spelen een cruciale rol in het versterken van de relatie tussen de provincie en de regio’s. Uit het traject kwamen belangrijke inzichten naar voren over de uitdagingen waar gebiedsmanagers mee te maken hebben. “In de gebieden wil men vaak niet alleen over natuur en klimaat praten, maar ook over zaken als infrastructuur en woningbouw,” zegt accelerator Tobias Hofland. “Dit maakt het ingewikkeld, omdat deze beleidsdomeinen soms met elkaar botsen.” Daarnaast spelen er verschillen in tijdshorizon: waar provinciaal beleid zich vaak richt op doelen voor 2030, willen boeren weten wat de langetermijnimpact is voor 2050. Ook is er sprake van spanningen op schaalniveau: provinciaal beleid wil versnellen op gebiedsniveau, maar moet rekening houden met zowel Europees als nationaal beleid.
Balanceren tussen beleid en praktijk
Gebiedsmanagers balanceren voortdurend tussen beleid en praktijk. Dit roept spanningen en dilemma’s op, waar gebiedsmanagers samen met ACCEZ een oplossing zoeken. “De wil om in de gebieden aan de slag te gaan is er zeker, zowel bij ambtenaren als boeren, bewoners en ondernemers,” aldus Tobias Hofland. “Maar het blijft een uitdaging om iedereen bij elkaar te krijgen en een gezamenlijke, heldere visie te ontwikkelen voor een specifiek gebied, en daarbij de juiste ondersteuning te krijgen van diverse overheidslagen. Wij hopen een waardevolle bijdrage te leveren aan dit proces.”