8 december 2020

Tijdens KIP College 2020 ontstond in drie weken een veelzijdig beeld van wat circulaire gebiedsontwikkeling kan betekenen voor de Binckhorst. Deelnemers met verschillende achtergronden, kennis en ervaring deelden hun ideeën en leerden van elkaar en gastsprekers. De opgedane inzichten bundelen we in deze actieagenda voor alle betrokkenen bij circulaire gebiedsontwikkeling in de Binckhorst.

Tekst loopt verder onder afbeelding

Diverse partijen zoals de gemeente Den Haag, ACCEZ en I’M BINCK, streven samen met vele andere betrokkenen en op diverse wijzen naar een circulaire Binckhorst. Men is bezig met hergebruik van grondstoffen en duurzame nieuwbouw, maar ook met uitwisseling van lokale kennis en kunde. Maar dat is niet voldoende. Circulariteit gaat behalve over grondstoffen en mensen ook over herverdeling, samenwerking en organisatie. Door het gebied te beschouwen als een gedeelde verantwoordelijkheid – een commons/meent – pakken we, naast ieders individuele verantwoordelijkheid, ook een deel in gezamenlijkheid op. Daarvoor hebben we nodig:

Tijd

Vanuit hun jarenlange ervaring van praten, denken en proberen hebben betrokkenen ontzettend veel behoefte aan actie. Tegelijkertijd blijkt juist uit die ervaring, dat ‘gewoon doen’ helemaal niet zo makkelijk is – een paradox dus. De factor tijd is hierin van groot belang. Dat geldt niet alleen voor ondernemers en organisaties als geheel, maar ook voor hun werknemers. We maken onderscheid tussen kleine stappen, grotere sprongen en de stip op de horizon. Die gefaseerdheid in ambities geeft ons tijd om haalbare doelen te stellen én te behalen. Daarnaast worden de mogelijkheden van alternatieve (circulaire) geldsystemen en vormen van financiering verkend, waardoor de financieel-economische haalbaarheid van de ingreep zichtbaarder wordt.

Samenwerking

Of het nu gaat om het opzetten van een werkplaats waarin verder gebouwd wordt aan de ontwerpen uit KIP College voor een circulaire ruimte, of om andere initiatieven uit de Binckhorst: al doende leren we over mogelijkheden en hindernissen die moeten worden overwonnen. Deze experimentele ruimte snijdt alleen hout als die ontstaat in samenwerking tussen de verschillende soorten betrokkenen, zoals we die ook in KIP college hadden. Met respect en empathie komen we samen tot nieuwe gedachten en oplossingsrichtingen.

Met respect en empathie komen we samen tot nieuwe gedachten en oplossingsrichtingen.

Authenticiteit

Mensen voelen de behoefte niet ‘los’ te raken van de geschiedenis, karakteristieken en oorspronkelijke gebruikers van de wijk. Zij vormen het geheugen van de Binckhorst. Bij veel spelers en op verschillende manieren is echter sprake van ‘verplaatsingsstress’; ondernemers en organisaties voelen zich soms genoodzaakt uit het gebied te vertrekken. In de ontwikkeling naar een circulaire Binckhorst houden we rekening met huidige bewoners en werkers. Daardoor raken deze mensen met hun kennis en ervaring, én lessen uit het verleden en heden niet op de achtergrond. Zij worden onderdeel van de transitie en verrijken die.

Ruimte voor verandering

Je kunt wel mooie ambities hebben, maar als de piketpalen al lang en breed geslagen zijn – waar zit dan de ruimte? Om ruimte voor verandering te creëren, moeten we de institutionele mogelijkheden en zaken als grondpolitiek en eigendom van gebouwen en grond beter in kaart brengen. De volgende stap is om ruimte te vinden voor creatieve, vernieuwende aanpakken. Hier valt ook te leren van andere gebieden. Het wiel hoeft dan niet steeds opnieuw uitgevonden te worden. Door alles (mogelijkheden èn beperkingen) op tafel te leggen kan de slag naar creatieve aanpakken gemakkelijker gemaakt worden, zonder dat het gevoel dat er onder de tafel van alles ongrijpbaars speelt. Daarmee kan ook beter gereflecteerd worden op collectieve uitdagingen. Samen maken we circulair bouwen aan een gebied ‘gaaf’ en ‘het nieuwe normaal’.

Je kunt wel mooie ambities hebben, maar als de piketpalen al lang en breed geslagen zijn – waar zit dan de ruimte?

Creativiteit

Werken aan een circulaire transitie op gebiedsniveau vraagt om een andere mindset en om gedragsverandering. Dat gaat voorbij het individu en vraagt ook om een verandering van de mindset van het systeem. Daarin spelen creativiteit en kunst een belangrijke rol. Kunst-gedreven actie stelt een mens in staat om creatiever na te denken over individuele actie en die als nieuwe mindset te internaliseren, en kan ook de mindset van het systeem aankaarten. Creativiteit helpt je om de wereld om je heen met andere ogen te zien en ervaren, en vanuit daar anders te handelen. Het is belangrijk die creativiteit uit te stralen naar anderen – want goed voorbeeld doet volgen.

Creativiteit helpt je om de wereld om je heen met andere ogen te zien en ervaren, en vanuit daar anders te handelen.

Illustratie: Kinga Bachem